Het "gekke genie"

Het idee van het "gekke genie" is overal ter wereld bekend. Dit komt door beroemde voorbeelden van kunstenaars zoals Vincent van Gogh en Salvador Dalí (beiden te zien op de foto met hun bekendste werken). Misschien spelen de heftige stemmingen van iemand een rol bij hun creaties, zoals bij van Gogh. Of misschien helpen hun vreemde gedachten bij het bedenken van nieuwe ideeën? Het is moeilijk te zeggen en wetenschappers weten dit nog steeds niet zeker. Eerder onderzoek naar de link tussen mentale stoornissen en creativiteit geeft geen duidelijke antwoorden.

Daarom hebben we een onderzoek uitgevoerd met informatie van de deelnemers van het Nederlands Tweelingen Register. We gebruikten vragenlijsten over symptomen van borderlinepersoonlijkheid, dus stemmingswisselingen, sterke emoties, impulsiviteit en verwarde gedachten en soms zelfs psychoses en hallucinaties. Elk van deze symptomen komt in milde mate ook voor bij gezonde mensen, maar kan schadelijk worden als iemand te veel en te vaak deze symptomen ervaart. We vroegen de NTR-deelnemers – de meesten van hen waren gezond – naar de “intensiteit” en “hoeveelheid” van borderline-achtige symptomen die zij ervaarden. Daarnaast vroegen we hen naar hun beroep, dat we later categoriseerden als creatief of niet-creatief.

Met die gegevens keken we of deelnemers met meer borderline-persoonlijkheidssymptomen ook vaker een creatief beroep hadden. En dat hadden ze! Het verband was zwak (een lage correlatie) maar wel aantoonbaar. Nadat we bevestigden dat er een verband was, onderzochten we of dit gedeeltelijk genetisch bepaald was. De gegevens toonden aan dat dezelfde genetische factoren die de “intensiteit” en “hoeveelheid” borderline-achtige symptomen beïnvloeden, ook een grote invloed hebben op creativiteit. Dat is een heel interessante bevinding! Het suggereert namelijk dat sommige van dezelfde biologische mechanismen zowel borderline-symptomen (zoals van Gogh’s emotionele schommelingen) als creativiteit beïnvloeden.

Onze resultaten geven nieuwe inzichten in de ingewikkelde relatie tussen mentale gezondheid en creativiteit. We denken dat ons onderzoek ook kan helpen om de negatieve perceptie van psychische stoornissen te veranderen. De eigenschappen die vaak problemen veroorzaken, zoals stemmingswisselingen, obsessies en willekeurige gedachten, kunnen ook een positieve, productieve kant hebben.